این گفتگو کمی قدیمی است اما شاید بد نباشد اینجا دیگر بار منتشر شود؛ گفتگویی است با سایت کتابخانه مجلس http://www.ical.ir/index.php… تصویر برداری از نسخ خطی به صورت دیجیتالی از قم و مشهد آغاز شد اما اینکه بدین سهولت کتابها در اختیار مراجعین ساحت مجازی قرار گیرد، این کار کتابخانه مجلس بوده...

میراث مکتوب- حسن انصاری پژوهشگر حوزه علم کلام و فلسفه اسلامی در دانشگاه آزاد برلين (انستيتوی مطالعات اسلامی) و مدرس اصول فقه و تاريخ علم کلام در اين دانشگاه است. گفتگوی ایشان با میراث مکتوب را می توانید در این بخش بخوانید... در حال حاضر معضلی در کتابخانه ها به وجود آمده است که نسخه های خطی در کتابخانه ها محصور شده است و در دسترس پژوهشگران قرار نمی گیرد. به عقیده...

نوشته های پروفسور محسن مهدی، استاد برجسته دانشگاه های شیکاگو و هاروارد و دانشمند برجسته عراقی متولد کربلا را از خیلی سال پیش می خواندم؛ به ویژه مقدمه هایی که بر آثار فارابی نوشته و و تصحیح های دقیق او از کتابهای معلم ثانی. از او نوشته هایی تاکنون به فارسی ترجمه شده است. این روزها به مناسبت پژوهشی در دست انجام به آثار فارابی می نگرم. مناسب دیدم اینجا یادی از استاد...

در فاصله چند سال پایانی عمر پر برکت استاد محمد تقی دانش پژوه، نويسنده اين سطور مدت زمانی را توفيق داشت تا محضر آن استاد گرانمايه را درک کند. در يکی از همين جلسات سخنی از نسخه خطی کتاب اعلام الطرائق ابن شهرآشوب مازندرانی با آن استاد به ميان آمد. استاد که پیش از آن از وجود نسخه این کتاب ارزشمند از طريق مرحوم محقق طباطبايي اطلاع یافته بودند، اظهار علاقه کردند تا نسخه...

جلد بیست و دوم دائرة المعارف بزرگ اسلامی چاپ شد. اگر اشتباه نکنم سال ۶۹ شمسی بود که جلد اول چاپ شد. آقای بجنوردی مرکز را سال ۶۲ تأسیس کرد. چند سالی طول کشید تا جلد اول منتشر شود. بعد از آن کم و بیش سالی یک جلد منتشر شده. بهترین محققان ایرانی در آن مقاله دارند. اینجا باید توجه دهم به سهم مهم دکتر مهدی رفیع، دانشمند برجسته و ویراستار ارشد دائرة المعارف بزرگ اسلامی. من از...

فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا) از شایسته ترین کارهایی است که در سالهای اخیر در ایران در حوزه نسخه های خطی منتشر شده است. طرح تجمیع فهرستها و تدوین فهرست جامع نسخه های خطی عربی و فارسی در کتابخانه های ایران از طرح هایی بود که از حدود بیست سی سال پیش عده ای به دنبال آن بودند. برای نسخه های فارسی البته در شکلی دیگر فهرست نسخه های فارسی احمد منزوی منتشر شد و کاری نیز...

دائرة المعارف بستانی در مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی معمولاً جزء کتابهایی بود که صفحات مرتبط آن با مداخل مورد نظر ما در پرونده های علمی برای تألیف مقالات مورد توجه قرار می گرفت. فؤاد افرام البستانی از دانشمندان برجسته لبنانی و ادیب و مؤرخ ممتازی بود که سالها مدیر تحریر این موسوعه بود و سال ۱۹۹۴ از دنیا رفت. او که از مؤسسین دانشگاه لبنان و سالها رئیس آن بود خود...

درباره متن و سند زيارت موسوم به زيارت عاشوراء واصالت آن تاکنون بحثهايی در ميان عالمان شيعی مطرح بوده است. علاوه بر جايگاه معنوی اين متن زيارتی و تجربه های شخصی مؤمنان که در کتابها و در سنت شيعی معمولا نقل می شود، اين متن از نقطه نظر تاريخی اهميت فوق العاده ای دارد. من در اين يادداشت کاری به مباحث سندی اين متن زيارتی ندارم و در اين باره تاکنون تحقيقاتی شده و از همه...

درباره دعای شريف معروف به دعای ندبه در مطالعات و تحقيقات شيعی تاکنون بررسيهای زيادی صورت گرفته است؛ شايد بيش از همه مرحوم جلال الدين محدث ارموی به اين امر توجه داشت و می دانيم که او خود شرح بزرگی بر دعای ندبه نگاشته بود که تاکنون به طور کامل به چاپ نرسيده و تنها بخشهايی از آن که صورت نهايی نداشته منتشر شده است (نک: ميراث محدث ارموی. من خود در کتابخانه آن مرحوم سالها...

"Intellectual Heritage of Islamic Civilization" A new book series published by the Institute of Islamic Studies, McGill University (Montreal, Canada) and Entesharat-i kitab-i rayzan/Markaz-i Da'irat al-ma'arif-i buzurg-i islami (Tehran, Iran) The aim of the series is to make hitherto unedited key texts from the classical Muslim historical and religious repertoire available to scholarship in high-quality facsimile or critical editions. Among the works whose publication is projected as facsimiles are various unique manuscripts, autographs and other precious codices. Each publication will include an introduction, table of contents and a number of...

درباره کتاب الذخیرة شریف مرتضی و نسبت آن با کتاب الملخص تاکنون محققان مختلفی ابراز نظر کرده اند. پروفسور زابینه اشمیتکه در مقاله ای که اخیراً درباره نسخه کهنسال کتاب الذخیرة موجود در کتابخانه سنت پترزبورگ و از مجموعه های بازمانده از قرائیم نگاشته است در این باره بحث کرده است. محقق کتاب الملخص، دانشمند جناب آقای محمد رضا انصاری قمی هم در مقدمه تصحیح اشاره وار به...

روايتی است در کتاب بحار الأنوار علامه مجلسي که وی آن را از کتاب زوائد الفوائد فرزند ابن طاووس نقل می کند؛ در فضل روز نهم ربيع الأول با اين سند (بحار الأنوار،ج ۹۵ / ص ۳۵۱ – ۳۵۲): "قال السيد ابن طاوس - ره - في كتاب زوايد الفوائد : روى ابن أبي العلاء الهمداني الواسطي ويحيي بن محمد بن حويج البغدادي قالا : تنازعنا في ابن الخطاب واشتبه علينا أمره ، فقصدنا جميعا أحمد بن إسحاق...

نويسنده اين سطور پيشتر در همين سايت، تحقيقی تفصيلی درباره متون روايی مختلفی که تحت عنوان تاريخ الأئمة شناخته می شوند، ارائه داده و نشان داده است که چگونه از ميانه سده دوم قمری تا نيمه سده چهارم نسخه های مختلف و روايتهای گوناگون و گاه تلفيقی از متن هايی در رابطه با تاريخ موجز امامان تدوين شده بوده و در اختيار بوده است. ما در آن تحقيق يکی از حلقه های اصلی در اين...

شادروان استاد زرياب خويی در مقاله ابن فورک، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی (۴/۴۲۱) از کتابی منسوب به ابوبکر ابن فورک، متکلم نامدار اشعری ايران ياد می کند به نام النظامي في اصول الدين که حاجی خليفه (۲/۱۹۶۰) آن را به وی نسبت داده و گفته ابن فورک آن را برای خواجه نظام الملک وزير ساخته بوده است. مرحوم زرياب به حق نسبت چنين کتابی را به وی رد می کند، چرا که امکان ندارد ابن...

این مقاله را چند سال پیش نوشته ام. الآن گمان می کنم باید در اصالت مهر منتسب به کتابخانه شاهرخ تیموری بر روی این نسخه خطی تردید کرد. دلیلش را با خواندن مقاله متوجه خواهید...