در فاصله چند سال پایانی عمر پر برکت استاد محمد تقی دانش پژوه، نويسنده اين سطور مدت زمانی را توفيق داشت تا محضر آن استاد گرانمايه را درک کند. در يکی از همين جلسات سخنی از نسخه خطی کتاب اعلام الطرائق ابن شهرآشوب مازندرانی با آن استاد به ميان آمد. استاد که پیش از آن از وجود نسخه این کتاب ارزشمند از طريق مرحوم محقق طباطبايي اطلاع یافته بودند، اظهار علاقه کردند تا نسخه را مطالعه کنند. در جلسه ای ديگر من عکسی از نسخه را تهيه کردم و خدمت استاد دانش پژوه تقديم کردم که احتمالا الآن بايد در مجموعه کتابخانه اهدايی ايشان باشد. استاد به محض تورق کتاب و با توجه به علاقه و سابقه ای که در انتشار اين دست متون دائرة المعارف گونه داشتند، بی نهايت علاقمند شدند تا کتاب را تصحيح کنند و بدين ترتيب پيشنهاد فرمودند که زير نظر ايشان کار تصحيح متن را آغاز کنم. کار البته مقداری هم پيش رفت اما بعدا با مسافرتی یکساله که برای من به خارج از ايران پیش آمد کار نا تمام ماند. در آن دوره که این توفیق را داشتم خدمت استاد برسم بهره های فراوانی از ايشان در زمينه شناسايی نسخه های خطی نصیب من شد. آن مرحوم به ويژه به مطالعه تحقيقات غربی در زمينه اسلام شناسی و ايرانشناسی تأکيد می کرد و خود نيز به پاره ای از مستشرقان همانند گلدتسيهر بی نهايت علاقمند بود. توصیه او دائما این بود که باید این قبیل نوشته ها را خواند و با شیوه های پژوهش در مغرب زمین آشنا شد. دانش پژوه در عین حال شیفته منطق و آثار منطقی بود و به ویژه آثار فارابی و مکتب مسیحی بغداد. در نوشتن و ارائه کتابشناسی ها سبک ویژه خودش را داشت و بسیار گزیده و به سبک الکلام یجر الکلام می نوشت. عبارات و کلماتی که در نوشتن به کار می گرفت خاص خودش بود. دائماً هم به همه علاقمندانش و از آن میان نویسنده این سطور توصیه می کرد باید به اروپا رفت و آنجا تحصیل علم کرد. بعداً شنیدم یکی دو بار هم توصیه من را در این رابطه با برخی دوستانش کرده بود.
من نوشته های استاد دانش پژوه را تقریباً به تمامی خوانده ام. حتی بخش زیادی از فهارسی که برای کتابخانه مرکزی نوشته است. در فهرست های او جز نسخه شناسی اطلاعات جنبی قابل توجهی وجود دارد که باید روزی استخراج و مستقلا به چاپ برسد. بی تردید کسی به پایه او نسخه خطی ندیده بود و به اندازه او در راه احیای میراث خطی ایران تلاش نکرده است.
استاد دانش پژوه نمونه ای بی بديل در تاريخ کتابشناسی و نسخه شناسی است؛ آن مرحوم نه تنها در حوزه فلسفه و منطق و علوم حکمی ويونانی کتابشناسی بی همتا بود و نسخه های بسياری را در ايران و کشورهای ديگر شناسايی و فهرست کرد، بلکه دايره اطلاع ايشان از نسخه های خطی به حوزه علوم دينی نيز گسترش يافته بود و به ويژه در شناسايی نسخه های فارسی در اين دانشها بديلی نداشت. به خاطر دارم محقق طباطبايي به ويژه اين جنبه از شخصيت استاد دانش پژوه را مورد ستايش قرار می داد. به خاطر دارم ايشان می گفتند يک بار از طریق تماس تلفونی آغاز نسخه ای ناشناخته را که در علم کلام بود برای استاد خوانده بودند، و استاد دانش پژوه بی درنگ آن کتاب کلامی را که نوشته دانشمندی از اهل سنت بود و نسخه آن به نادرست در فهرست کتابخانه آية الله مرعشی در قم معرفی شده بود، شناسايی کرده بود. يک سفری هم آن دو مرحوم در سفر حج با هم بودند و خاطرات جالبی از آن سفر داشتند. دانش پژوه توفيق اين را هم داشت که آثار بسياری را نيز تصحیح و منتشر کند و به ويژه در حوزه فلسفه و علوم حکمی متون مهمی را به دست داد. محققان عرب و غربی نيز پايگاه او را دست کم در شناسايی نسخه های فلسفی و منطقی مورد تقدير قرار داده اند. در پاريس يک بار با پروفسور محسن مهدي سخن از مرحوم دانش پژوه رفت و ديدم از کارهای ايشان تقدير می کنند. به ويژه کارهای دانش پژوه در حوزه فارابی و نسخه های کتابهای او از اهميت زيادی برخوردار است. از ديگر سو مقدمه هايی که بر آثار تحقيقی نوشته است اهميت فوق العاده ای دارند و بسا از تحقيق خود متن ها اهميت بيشتری داشته باشند. در لابلای اين مقدمه ها و مقالات اطلاعات بی نظيری يافت می شود و به ويژه به دليل سبک نگارشی او بسيار مناسب است که مجموعه مقالات و مقدمه های او يکجا منتشر شود و برای آن فهرستی دقيق تهيه شود تا بسياری از اطلاعاتی که آن مرحوم طردا للباب در مطاوی تحقيقاتشان متذکر شده، مورد توجه بيشتر قرار گيرد. فهرستهايی که از کتابخانه های مختلف ارائه داد، از لحاظ کميت و در بسياری موارد از لحاظ کيفيت بی نظير است و در مواردی مطالبی را در فهرستها بيان کرده است که خود بسان يک مقاله تحقيقی درباره يک کتاب و يا يک نويسنده است. مناسب است که اين دست مطالب ايشان در فهرستها هم استخراج شود و مستقلا انتشار يابد. فهرستواره دانش پژوه از نسخه های فقهی فارسی بی ترديد از مهمترين کارهای استاد است که از آن بسياری از مطالب علمی قابل استنباط است؛ از جمله توجهی که او به واژه های فارسی موجود در آثار فقهی عربی منطقه ماوراء النهر و نويسندگان حنفی داده و نيز اهميت شناسايی بسياری از مطالب اجتماعی از اين دست آثار فقهی و به ويژه آثار فقهی فقه نوازل و فتاوی که بی نهايت اهميت دارند. مقدمه ای که بر ترجمه نزهة الأرواح شهرزوري نوشته اند، و در آن فهرستی از حکما و فيلسوفان را به دست داده، و کتابشناسی مهمی از آثار فلسفی ارائه داده اند، اهميت زيادی دارد. اين مقدمه مستقلا هم منتشر شده است.
بر کتابخانه دانشگاه تهران فرض است همتی کند برای تجليل از مقام شادروان استاد محمد تقی دانش پژوه و در این میان انتشار مجموعه مقالات آن مرحوم را نیز باید در اولویت قرار دهد.
دانش پژوه قلبی پر مهر داشت. به خاطر دارم یکبار نزد او از احساس درد در قفسه سینه شکایت کردم. بلافاصله به فرزند پزشکش تلفون کرد و برای من وقت گرفت و توصیه کرد. یاد و نامش در تاریخ ایران جاودانه باد.
خداوند روح او را غریق رحمت واسعه خود قرار دهد.